17 Nisan 2017 Pazartesi

JERVENİ HATIRALARI- BİR MÜBADELE HİKAYESİ






Selam
Bu akşam sizlerle çok güzel, samimi ve akıcı bir dille yazılmış, özel bir hikaye paylaşmak istiyorum. Sevgili Yrd.Doç.Dr.Leyla Kaplan'ın Şevki dedesinin hikayesi...

"Geçmişini bilemeyen,geleceğine yön veremez."
Mustafa Kemal Atatürk
                                                                         Sevgilerimle


Balkan Savaşı yıllarında askerlik çağına gelen gençlerin çoğu yöreyi tanıdıkları için Jandarma olarak orduda görev yapmışlar. Karabağ civarında bir karakolda görev yaparken pusuya düşürülmüşler, arkadaşı şehit düşmüş, kendisi ise sol kolundan yaralanmıştır. Olayı anlatırken Makedonca ve Sırpça konuştuğu için kendisi gibi bu dilleri bilen arkadaşıyla erzaklarının bittiğinden dolayı civarda bulunan Müslüman köyden ekmek almak için görevlendirildiklerini, kıyafet değiştirerek  köye gidip  bir torba ekmek aldıkların, fakat bu sırada karakolun Karadağlılarca baskına uğradığını, arkadaşlarının şehit edildiğini, bundan kendilerinin haberleri olmadığı için rahat bir şekilde ekmekler  torbalarda, torbalarda sırtlarında ve kucaklarında karakola yaklaştıklarını anlatarak;

 -Yaklaştık ama nöbetçi Ramadan diye bir arkadaşımızın olması gerekiyordu parola belirlemiştik, birden nöbetçinin tüfenginin süngüsü güneşten parladı, bizdeki silahlar eski süngüler paslı fişekler bir türlü silahlara uymaz, ya büyük gelir ya da tüfenge küçük fişengler gönderirler, takviye gecikir silah ve mühimmat gecikir, erzak gecikir, gönderilen barutlarda kül karışımı vardır bu yüzden  silahlar doğru dürüst ateş etmez, rezillik anlıyacağınız...

-Bizde aman ne güzel parlatmışsın süngünü Ramadan diye seslendik. 

 Onun bize parola sorması lazımdı çünkü yokuşu hemen hemen çıkmış yaklaşmıştık ..Bir homurtuyu andıran ses duyunca biz yine şaka yapıyor diye düşündük.

 -parolayı söyle bakalım diye seslendik 

  Daha sözümüzü bitirmeden üzerimize ateş açıldı .Vurulmuşsum. Allahtan ekmek torbası olduğu için kolu delip geçmiş kurşunlar..... Arkadaşlarım şehit düştüler.... yuvarlandığımız yerden kalkamadık. Bayılmışım.... ne olduğunu hatırlamıyorum, silah seslerine köylüler koşmuş, baygın bir halde bulmuşlar. Bu arada diğer karakoldan yardım gelmiş, beni Sıhhıye çadırına götürmüşler. Kendime geldiğimde sıhhıyeci
   -seni öldü, ölecek diye bekledik... maşallah kuvvetli imişsin kurtuldun dedi.

  Yaralarımı iltihaplanmasın diye kızgın demirle dağlamışlar..İki ay kaldım oralarda sonra tekrar askerliğe başladım..Komutan çağırıyor dediler gittim çadırına bir arkadaş daha vardı, bize bir mektup verdi 

 -bunu İhsan Paşa’ya götüreceksiniz, önemli bir mektup...kıyafet değiştirin, sizi anlamasınlar yakalanırsanız bu mektubu imha edin... yutun, yakın bir şeyler yapın ama mektup düşmanın eline geçmesin dedi.

  Mühürlü mektubu aldık, odun kesmeye giden köylü kılığına girdik, balta aldık, nacak aldık, çıktık yola.... gizlene gizlene ağaç altlarında kaya diplerinde, kıvrıla kıvrıla yakalanmadan ulaştık komutanlığa, mektubu verdik. Hazırolda  bekledik . Komutan mühürlü mektubu açtı..okudu..ağladı..ve bize dönerek

 -artık size ihtiyaç kalmadı evlatlarım dedi..Gidin ve köyünüzü savunun... zor günler kapınızda ..Size silah verdireyim..Silahlarınızı alın, giderken de rastladığınız Müslümanlara kendilerini korumaları için tedbir almalarını söyleyin dedi..

 Karnımızı doyurduk, harçlık ve cephane verildi bize, döndük geldik Florina’ya ...oradan da Jerveni’ye.... 2 sene geçmedi ki Dünya Savaşı çıktı. Balkan Savaşından sonra Osmanlı bizim topraklarımızı Yunan tarafına  bırakmış. Bulgar istemiş ama Yunan’a kalmışsız, artık Yunanistan oldu buralar demişlerdi.... İşkodra, Florina’da kaybedilmiş, Arnavut almış..Dünya Savaşında da Osmanlı’yı, Halifemiz efendimiz Padişahımızı Alman gavuru İstanbul’da esir almış...Yunan’da güya İngiliz gavuru ile onu kurtarmaya Anadolu’ya asker göndermiş..Kocaları, çocukları askerde olan Anadolu’da Yunan ordusunda askerlik yapan Yunan kadınlardan böyle duymuştuk. Bana harmanını kaldırmasına yardım edersem gündelik ücret vermeyi teklif etmişti..Bende kabul ettim, yardım etmeye gittim..Ben harman yerinde beklerken atımı da salıverdim otlansın diye ve uzandım gölgeye destelerin arasına  dalmışım derken kulağıma sesler geldi:

 -Mustafa Kemal diye biri çıkmış, Yunanla harp ediyormuş,  perişan olmuş Yunan askerleri diye konuşuyorlardı. Harmanı bırakıp atıma atladığım gibi köye döndüm, ücretimi almadan..Bir süre sonra da haberler duymaya başladık Kesriye’ye indikçe. Doğru-yanlış bilemiyorduk, konuşulanlardan bir şeyler çıkarmaya çalışıyorduk. Sonra Anadolu’dan firar eden tanıdığımız bir Yunan geldi. Arkadaşının ahırına saklanmış, yağmurlu bir akşam üzeri yakalandı, beni saklayın diye yalvardı. Yunan hükümeti firarileri idam ediyordu yakalandıklarında..... Sakladık bir taraftan bize bir kötülük yapar diye korkuyorduk ...İhbar eder diye...Babasına bir kaç gün sonra haber vermemizi isteyince gidip haber verdik, oğlun bizim köyde gel al ne yapacaksan yap dedik..O arada da  haberler aldık ki; Sakarya‘da bozguna uğratmış bizimkiler Yunanı..Sevindik ve beklemeye başladık Osmanlıyı...Çocuğun  el feneri vardı ahırı yakmaya geldi diye korkmuştuk önceleri, sonra niyetinin sadece saklanmak olduğunu anlayınca rahatladık..Bir süre sonra babası geldi kıyafet ve para getirdi ve oğluna verip, Sırbıstan üzerinden Fransa’ya gitmesi için bazı kişilerle anlaşmaya vardığını söyleyerek alıp gitti. Acaba ihbar ederler mi? diye o bizden, biz onlardan korktuk..Neyse ki böyle birşey olmadı.
Bir ara Fransızlara çalışan casuslar vardı etrafta; 
Durmadan -eğer size sorarlarsa "biz Fransa mandasını istiyoruz" diye söyleyin diyorlardı..Sonra yok oldu bunlar..Daha önce köyümüzden 35 kişiyi kesti çeteler...  Çakota’nın adamları yaptı dediler. Baltayla doğradılar akrabalarımızı..Sadece bir kişi kurtuldu bundan. Ne kıyametti sorma gitsin..Yine köyümüzü bastı çeteler dayandık. Yuptiler  (Çingeneler) bizi daha önceden uyarmıştı, tedbirliydik. Bu yüzden canımızı kurtardık. Kadınları, çocukları, ihtiyarları sakladık . Daha öncede baskına uğramıştı köyümüz..... Bulgar Çakotanın  adamları diye yayıldı kulaktan kulağa. Köylüler saklanmış. savunmaya elverişli evde bu yerin erzak saklama yeri vardı. Ayrıca içeride kör kuyu olarak bilinen birde kuyusu vardı..Yiyecek ve su tükendi..Hastalananlar oldu..Dualarımız kabul oldu ..Baktık ki kör kuyu su doldu, bu suyu içip hayatta kaldık..Teslim olmayıp, çatışınca giremediler köye..... bunun üzerine yaktılar köyü,  "diri diri yanın" diye bağırarak yaktılar....Camimizi de ateşe verdiler..Cami yanarken ezan sesi duyuldu ve çok büyük bir siluet göründü dumanların arasından..Duman da farklı idi.... mavi-yeşil gibi bir dumandı dediler..Çetelerde korkmuş geri çekilmişler bunun üzerine..

Bizim yaşadıklarımız ve anlatılanlar çok daha çeşitli şekillerde anlatıla geldi.  Bu olayla ilgili anlatılan diğer bir bilgi de şu şekildedir ve olaya açıklık getirmektedir. “Karanfil’in evine sığındık, Aslan köyde değildi, Yunan gavur arkadaşı ona köyüne gitme gidersen seni öldürürler, annenin tek evladısın deyince, itiraz edip  köye gitmekte ısrar eder. Arkadaşı da bunun üzerine 

-Al benim kıyafetlerimi giy, ismini değiştirelim öyle gir köyüne" der. 
 Aslan ise;
-ben ölürüm de gavur kıyafetleri giymem gavur ismi kullanamam
 diye dirense de;
-köylüleri sığındıkları evde yakacaklar bunu onlara ancak sen haber verebilirsin tedbirli olsunlar diyen Yunanlı onu sonunda ikna eder. Yunan arkadaşının verdiği kıyafetleri ve onun isminin yazılı olduğu kağıdı alan Aslan çeteci olarak köyüne gelir. Bir fırsatını bulup gece yarısı köylülerinin sığındığı eve gelir. Bu evin üst odasında dayısı bulunmaktadır ..Seslenir evin kapısını açtıramaz sen gavursun bizi kandırıyorsun cevabını alır. Epeyce uğraştıktan sonra kendisini tanırlar. Kapıyı açıp içeri alırlar Aslan'ı...Evin her tarafına küçük ateş etmeye uygun delikler açılmıştır. Buradan eve yaklaşan çeteciler geri püskürtülmekte. Evin kuyusundan su ihtiyacı karşılanmaktadır. Düşmanın kalleşçe saldırarak evi ateşe vereceğini söyleyen Aslan yanına aldığı kişilerle Kastoraya giderek  yardım getirme fikrini kabul ettirir. Gizlice köyden ayrılıp Kostur’a (Kastorya-kesriye) gider. Oradaki yetkililerden yardım ister. Jerveni Köyünün çeteler tarafından kuşatıldığını, köylülerin yakılacağını duyunca yardım için asker ve gönüllülerle yola çıkarlar. Kısa sürede köye ulaşır ve çetelerle çatışarak püskürtür ve yanmakta olan köyü ve köylüleri kurtarırlar. Evlerin çoğu yandığı için köylüler toplanır ve varlıklı ailelerin yanında bir süre kalırlar.Köylerinden hayatlarını sürdürmeleri için göç ettirilirler. Selanik‘e doğru yola çıkılır..Bu sırada hamile olan Hasaniça’nın (Hasanın hanımı anlamındadır) doğum sancıları tutar. Borazanlar çalınıp, göç kafilesi durdurulur. Doğum gerçekleşir. Kundaklanan  çocuk ve anne  bir at arabasına konulur kafile yola devam eder. Doğan çocuğa Demiran (erkek olsaydı DemirHAN olacaktı muhtemel) adı verilmiştir.   Üç yaşından itibaren gözleri çiçekten görmez olan ve sadece sesleri algılayan KIYMET hala seslerini duyduğu kurtarıcı komutanlara minnet duygularını; Çocuklarım olursa bizi kurtaranların ismilerini koyacağım der. Ama hiç evlenmediği için bu isimleri kardeşlerinin çocuklarına koyar. “Ethem, Vecil, Mintaz, Selim” ve bu isimleri neden bu kadar istediğini büyüdüklerinde yeğenlerine anlatır.
Ve bir gün Anadolu’dan Rumlar çıka geldi. Elbiseleri, yelekleri, çizmeleri, başlarında bağladıkları bezleri, gerçi çoğunluğunda doğru dürüst bir giysi yok. El ve ayakları perişan bir halde fakat silahlı idi çoğu.... üzerlerinde mavzerleri, bellerinde bıçakları..Geldikleri gün buradan gideceksiniz dediler, inanmadık. Önce evlerimizin bir kısmını odaları aldılar, sonra mallarımızın bir kısmını, bir süre sonra tarlalarımızın bir kısmını.....Yunan hükümeti öyle münasip gördü dedik ama endişe ile beklemeye başladık. Bu geliş hayra alamet değil diyerek. Biz Osmanlı ordusunu beklerken nereden çıktı bunlar diye söylenerek.Aradan çok geçmedi ki hepsi bizim bunların diyerek tarlalarımızı, evlerimizi, mallarımızı almaya kalktılar. Aramızda anlaşmazlıklar çıktı..Hayvanlarımızı çaldılar..Tavuklarımızı çalıp yediler.Hemen her gün tartışma yaşadık. Öfkeliydiler..Sonra gideceksiniz diyenler haklı çıktı..Önce bize Mustafa Kemal sizi çağırıyor dediler. Gelen Yunanlı memurlardı. İnanmadık, daha sonra bir gün içinde topladılar bizi, ocaklarımız yanıyordu. Yemekleri çömleklere (kutlelere) doldurduk bıraktık, kimin kısmetiyse yesin dedik..... fazla bir şeyler alamadık yanımıza hayvanları götüremezsiniz dediler. Onları da yok pahasına üç kuruşa sattık. Satmayıp ne yapacaktık ki yola daha çıkmadan elimizden alacaklardı..Kimimiz alamadı parasını, kimimiz verilene razı oldu Kimimiz dayak yedi...Daha önceden..kıymetli eşyalarımızı elimizden geldiğince ormana saklamıştık Döndüğümüzde bulup alırız diye altın, gümüş biraz yanımıza aldık ama kötü niyetli Yunanlılar polis,memur gibi soyguncular bizi çevirip bulduklarını aldı. Çocukların kundaklarını bezleri ne varsa aradılar. Uçkurlarımızı çözüp her tarafımıza bakıp soyup sovana çevirdiler bizi. Yayan sürdüler yola.. Bulabilenler at sırtında veya at arabalarıyla, kâh yayan yürüdük, kâh oturup dinlendik.

-Allahım kıyamet günü mü bu günler.... nereye gidiyoruz acı çektirme bizlere, kıyma çocuklarımıza yakarışlarıyla yürüdük..

Soroviç (Florina)  istasyonuna ulaştık, şimendöfere bindik, oradan da Selanik’e geldik.Bu arada gitmeyin demeye başladılar. Yunan hükümetinin adamları ama kanmadık.... bunda bir iş var diye konuşup devam etmeyi kararlaştırdık..Eh yola çıktık bir kere..Kalsa idik, güvenemedik  Yunan hükümetine.."Gavur olun diye tuttururlar neme lazım biz müslümanız öyle de öleceğiz" dedik...Özellikle Anadolu’dan gelmiş gözünü kan bürümüş hain Rumlarla bir arada yaşamak çok mümkün gözükmüyor. Evlenip kalmak isteyen biri vardı gençlerden, Yunan kızıyla anlaşmış dediler..İşin doğrusu varlıklı bir müslümanın çobanı idi.. Zengin bir adam olan bey;
 -Gitme burada kal, ben burada kalıyorum senden de memnunum yine çobanlığa devam et, evlen barklan burada ..Anadolu’ya gidip ne yapacaksın bırakma buraları..deyince aklına yatmış ben gelmeyeceğim burada kalacağım diye tutturunca..  bir kolundan (kulağından) amcası, diğer kolundan    (kulağından) babası tutup getiriyorlardı. Öylece bindirdiler vapura...O genç daha sonra Türkiye’de yani Ürgüp’te Rum kadınlarıyla evli olanları görünce çok kızardı:
 -beni zorla getirdiniz buraya alışamadım, sevdiğimden ayırdınız derdi.Gençlik işte..

Biz Jervenililerin Yunanlılarla evlenmesi yasaktı zaten... sadece Yunanla değil hatta Müslüman olan diğer topluluklarla da kız alışverişi  yapmazdık. (Kesriye,Zaberdeni-Vişeni,Noyan-ı Bala,…….köylerinden kız alıp verilirdi)  Jerveni deresinin karşısındaki köylerden yetim veya şehit kızlarıyla evlenirsek devlet vergi almazdı bir müddet..Florina ve Kesriye  ve çevredeki Türklerle evlilik yapardık..

Dedem Şevki KAPLAN’dan başka  annemin babası yani diğer dedem Mümin ve anneannem Selime PİŞKİN ‘de aynı olayları anlatıyorlardı ağız birliği etmişcesine...

Selanik sokaklarında yürürken üzerimize pis sular atanlar mı istersiniz ?,Her türlü hakareti yapanlar mı? Açlık, susuzluk, hastalık vardı her tarafta.. Bazen Hilal-i Ahmer çadırlarında, yeni gelen muhtaçlar geldiği zamanda  dışarıda kaldık vapur gelinceye kadar.. Hırsızlık yapan Yunanlılar soyup sovana çevirdiler bizi....Bir parça simit, benzeri ekmek satan Yunan bebesi fazla para alınca biraz kızıp tartakladılar..Bizi gidip polise şikayet etti, beni dövdüler diye ..Dövenler çarşaf giyip saklandılar. Çocukla gelen polisler beni ve arkadaşı dövdüler..Biz ele vermedik arkadaşları ama çok sopa yedik. Günlerce morartılarla ağrılarla dolandık durduk..Dayaktan sonra geldi vapur..Bizim vapurun adı Gülcemal’di .

Bindik istifleme demek doğru olur. Ağlayanlar , sızlayanlar kızılca kıyamet ağlayarak doluştuk..Hela desen deniz üstünde.... düşeceğiz korkusu, batacağız korkusu hakim.... her sallanışta vapurda korku hakim...Çocuk düştü dediler denize... kadıncağız oğlunu helaya koymuş kendisi de bekliyor kapıda...  vapur sallanıyor, deniz dalgalı... epey bir zaman geçiyor aradan çocuk çıkmayınca açıp kapıyı bakmışlar, çocuk yok.... denize düşüp kayboldu gitti zağrovota..Çok ağladık hepimiz, ölenlerimize çok ağladık.... hastalarımıza, kendimize, çektiklerimize ama ne yapalım..Korkuyla girip çıktık çoğu kez en son çare deyip gittik helaya…  Açtık açıktık zaten.... ne yedik ki? ne yapacağız ki? olmuyor yinede insan dayanamıyor ihtiyaç diyerek.. (Asmışlar, lalettayn bir kalın örtü , birkaç tahta ile desteklenmiş bir yerdi hela denilen yer.... konuşturmayın bizi bu kadar kötü günleri hatırımıza getirtmeyin..) Bundan başka kızamık mı desem..  çicek mi ?kızıl mı? hastalık yayıldı dediler yanaştırmadılar, hastalananların yakınına.. ama aynı yerdeydik,  yine de çok az ekmek peynir veriyorlardı. Bir gelincağızın küçük bebeği kucağında öldü çiçektendi galiba veya sütü azdı ondan da olabilir. diye konuşuyorlardı kadınlar.....Zağrovota gelin bebeği denize atılmasın diye kucağında tutup emziriyormuş gibi yapıyordu. Sırf karada bir mezarı olsun, karaya gömülsün diye.(Anneannemden dilediğim bu ve benzeri olayları Cevdet Gümüşsoy amcadan da aynen dinledim)
Köyden pazara (Kesriye’ya) giden erkeklerden 35 kişinin yollarını kesip silahsızdılar hepsi  baltalarla doğradılar bir kişi kurtulmuş gelip köye haber vermişti yaralı kurtulmuştu o da vapurda öldü.

B- ANADOLU’YA SELAM:

Önce İzmir- Urla’ya vardık bir kaç gün oyalandı vapur burada. Konuştuğumuz kişiler bize para verin şu karşı köy boş gidin işgal edin, biz size bir dilekçe yazalım kabul edilir sizde buralara yerleşirsiniz dedilerse de kabul etmedik. (Şevki dedemden) İzmir’den Mersin’e çıktık. Yolculuk bitti diye sevinirken yürüyün dediler tekrar hareket ettik. Ulukışlaya geldik orada yine bekledik (Trene bindirdiler şansımıza tren bozuldu indirdiler..) Oradan at ve katırlarla ve yayan Niğde’ye geldik. Sizi Ürgüp’e gönderiyoruz dediler ..Yapacak bir şey yok okuma yazma bilmiyoruz. Türkçemiz de kıt derdimizi anlatamıyoruz, biz hayvan besleriz, çiftçilik yaparız yeşillik bir yer olsun dedik ..Tamam sizi öyle bir yere yerleştireceğiz diyorlar..Yürüyün..Orası olmaz, burası  olmaz,  şurası..... Eylül oldu ancak geldik Sineson’a..

Kara kış kapıda..Elimizdeki belgeleri aldılar ev ve toprak dağıtımında rüşvet istiyorlar, verirsen istediğin yere yerleşiyorsun.Elimizde avcumuzdaki eridi, yollarda herşey ateş pahası..

Ekmek ve yiyecek hep para ile...evler - tarlalar kalmadı. Sineson’daki evler yetmiyor size aranızda anlaşın, bir kısmınızı Cemil Köyüne göndereceğiz dediler. Fazlı ve çocukları yani kardeşim kaldı. Ben ve Mevlüt amcan, Mümin deden, Ramazan, İdris, Besim, Mehmet dayın çocuklar ve kardeşler Cevdet’in babası, Ahmet-Kasım. Yakınlar toplanıp geldik Cemil Köyüne... yerleştik evlerimize ,ev tahsisinde zorluk çıkardılar para istediler,verdik....Beğenmediler, onun için istediğimiz beğendiğimiz evi alamadık, verdiğimizi azımsadılar ..Ne yapalım buna da şükür dedik. Çok zahmetli geçmişti Anadolu’ya yolculuk..Yorulmuş, tükenmiş idik, iyi kötü bir an önce düzenimizi kuralım yerleşelim,ne var ne yok nemiz eksik bakıp ona göre tedariklenelim ..Tarlaları keşif yapalım, satın alacak hayvan bulalım.Açlığımızı, susuzluğumuzu giderelim. Şartlar ne olacak, gelecek günler neler getirecek görelim ..Anlayacağın rahat bir uyku uyuyup kendimize gelmeye ihtiyacımız vardı..Daha sonra sakin bir kafa ile düşünüp ne yapacağımıza bakalım diyorduk.Hatta çok kalmayız biz döneriz Rumeli’ne gideriz. Jerveni’ye, denklerinizi çözmeyin, fazla yerleşmeyip gideriz  diyenler bile vardı. İşte birazda bu yüzden işin ciddiyetini kavrayamadık…Verilenlere razı olduk..Öyle ya! karşımızdakiler Yunan değildi kendi kardeşlerimizdi, kendi devletimizin memurlarıydılar. Tartışmaya gerek yok fazla uzatmayalım diye karar aldık..Zaten yerlilerin bizim gelişimizden memnun olmadığını çok açıkça görüyorduk.Cumaya bile grup gitmeye başladık. Çünkü laf atan zaman zaman gençlerimize saldırıp  olmadık bahanelerle tartaklamaya çalışanlar vardı..Bizim Türkçemiz kıt idi dediklerini anlamaz idik.Derdimizi de anlatamazdık.Müslüman olmamıza rağmen Müslüman değilsiniz deyip camilerine kabul etmediler..Camileri ayırdık. Kahveleri ayırdık. Daha da ileri gidenler sünnetli miyiz ? değil miyiz?ona bile bakmaya kalkıştılar.Kavgalar çıktı..Çok pahalıya aldık her bir yiyeceği, giyeceği, hayvanlar çok bakımsızdı ,mecbur fazla fazla ödeyip aldık.Kış gelmişti, biran önce ahırları düzeltmek, onların yiyeceğini tedarik etmek, onlarla birlikte kendi yiyecek ve giyeceğimizi sağlamalıydık..Hayvanlar iyi bakılırsa süt, peynir, yoğurt,et, yün ,velhasıl pek çok fayda verir insana bilesin..Hayvan aldım 70 koyun, 7-8 inek Jerveni’de ot boldu, öyle zannettim ama bir süre sonra yem bulmakta zorlandım.Ben iyi bakarım hayvanlara yaza doğru besili oldu hayvanların bir iki tanesini başka köyden gelenler istedi sattım. 2 ay sonra baktık ki bir gün hayvanlar gelmiş ahırın önünde duruyor şaşırdım.Biraz yem,su verdim..Öğle olmadan geldi sattığım adamlar, ben teşekkür beklerken hayvanları çaldınız diye suçladılar..Evde yalnız değildik konu komşu şahit bir yere gitmedik..Neyse aldılar gittiler hayvanları.Biraz daha vakit geçti yine bir gün  hayvanlar çıka geldi. Peşlerinden sahipleri tartıştık,sen bu hayvanları alıştırmışsın kaçmaya ondan kaçıp, kaçıp geliyorlar diyince, bende kızdım yarı Türkçe yarı Makedonca bağırmaya başladım hayvanları aç bırakırsan az yem verirsen tabii ki on senede geçse karınlarının doyduğu yere tekrar, tekrar gelirler..Ya doğru dürüst bu hayvancağızları doyur ya da kes gitsin sen de ben de bunlar da kurtulsun dedim ..Elimde nacakla yürüdüm tuttular..Alıp gittiler ..Sonradan öğrendik ki birisini  kesmişler, ötekisi kalmış bir süre daha.. Hayvancağızlar aç kalınca doğru Cemil’le, Şevko’nun evine gelmişlerdi.
Vergi toplamak için köye gelen tahsildarlar günahlarını almayayım  amma!!! Sanki MUHACİRLER’i hiç sevmiyorlardı. Harmanı sürdük. Samanı ayırdık. Buğdayı  harmanın bir  tarafına güzelce yığdık. Tahsildar geldi. Birkaç kişiyle birlikte buğdayı  kırmızı boya ile çarpı koyarak işaretlediler. İşaret sebebi ne imiş  bilirmisiniz, öğrendik mal sahibi kendi buğdayını çalmasın devlet daha fazla vergi alsın diye. Günlerce bekledik diğer yerlerden dönsünler de buğdayı ambara kaldıralım diye. Aksilik bu ya çevrede gezinip saman artıklarını yiyen eşek  buğday yığınına doğru yürüdü, ayağı ile yığına dokundu ve buğday yığını biraz aşağı doğru aktı, boya azıcık bozuldu. Ertesi gün tahsildarlar geldi..Yanlarında Jandarma ile ne söyledik ise inandıramadık..Siz buğdaydan çaldınız dediler ve dipçikle bize vurdular..Dünya başımıza yıkıldı..Yunan gavurundan böyle muamele görmedik diye ağladık. Haksız yere aşağılandık. Dayak yedik..
Yine vergi borcunuz var dediler çıka geldiler tahsildarlar... bir gün yine kasıp kavurdular köyü ne varsa işe yarar topladılar..Tabi ki biz muhacirlerde fazlasıyla aldık nasibimizi. (Tahsine  anne) yeni matka vurmuştum, ayranı kazana boşaltmış, yağı topluyordum geldiklerinde…Para ver dediler..Yok ki ne vereyim dedim, bunun üzerine hiç acımadan ayranı bir tekme savurarak  hayata  döktü, kazanı eline alıp yürüdü.Kalakaldım biz şimdi ne yiyeceğiz diye düşünerek..Ayrandan çukalik yapacaktım dediğimi hayal meyal hatırlıyorum..Ahıra yöneldi acımasız adam  ve sarı süt veren ineği çözüp götürmeye başladı..Buna el koydum..Vergi borcunuzu ödeyin diye bağırarak. Peşinden koşup yalvardım ne yer, ne içeriz.. Sarı ineği alma Kara ineği al dedim..O ineğimiz daha az süt veriyordu..Kabul etmedi..Alıp gitti köy önüne..Kalakaldık çaresizce..Sonra ne mi oldu? İçkicinin rüşvetcinin biriydi..Köylü akşama bağrına taş basıp ziyafet verdi tahsildarın şerefine para toplayıp bol bol içirip sarhoş ettiler. Sarı ineği çözdük yerine kara ineği bağladık..Diğer mağdurlarda aldılar hayvanlarının ve eşyalarının bir kısmını..Sabah olunca iyice ayılmasına fırsat vermeden, bindirdiler atına yolladılar başka köye.



12 Nisan 2017 Çarşamba

SİNESON - MUSTAFA PAŞA ESKİ VE YENİ SAKİNLERİ


Selam
Yıllardır bir hayalin peşinde koşup duruyordum.Gerçek mi hayal mi olduğunu bile bilemediğim bir durumun içinde gel-git'ler yaşayarak....Kimlik arayışına girdiğim zamanlarda ki; bu durum 30'lu yaşlarımın sonuna rastlar, karşıma mübadele ve mübadillik gibi kavramlar çıktığında çok şaşırmıştım. Nedir, nasıldır derken aslında tek olmadığımı gördüm. Mübadelenin tarihimizin karanlıkta kalan bir sayfası olduğunu içim acıyarak öğrendim. Birkaç akademisyenin dışında ilgilenen olmamıştı. Devlet Arşivlerindeki kayıtlar yıllardır araştırmacılara açık olmasına pek rağbet görmemişti. Bu yüzden elime geçen tüm belgeleri  paylaşmaya çalışıyorum. Geçenlerde Yrd.Doç.Dr Leyla Kaplan hanımefendi ile konuşurken Yunanistan'da ki arşivlerde 200 bin sözlü ve yazılı tarih çalışmasının olduğunu öğrendiğimde çok üzüldüm. Muazzam bir İmparatorluktan, Kahramanlık öyküleri yazılacak  kadar büyük Kurtuluş Savaşı destanı yazanların torunlarının, atalarının tarihlerinden pek haberleri yok. Bu sebeple elime geçen tüm belgeleri ve bilgileri buraya aktarmaya devam edeceğim. Aşağıdaki kayıtlar Mustafa Paşa Belediyesinin bir çalışmasıdır. Bana ulaştıran Sayın Yrd.Doç.Dr.Leyla Kaplan'a çok teşekkürler
Sevgilerimle


MUSTAFA PAŞA KASABASINDA 1924 YILINDA DAĞITILAN RUM EVLERININ ESKI VE YENİ SAHİPLERİ:
     Evlerin rum Sahipleri:  Evlerin Yeni sahipleri: evin bulundugu mahalleler:


Yanago: Ahmet  Turgut,  Davutlu  Mahallesi. Kılıçarslan sokak
     Karelem Hanesı   ( sultan) Eskı Sınasos otel, Yeni Mah.. Ünıversıte meydanı
     Falsaha Hacı Vasıl: Cansever Konagı, Yeni Mah.. Sümer Cad.
     Caylaho: Mustafa Açıkgöz ,Yeni Mah.. Sümer Cad.
     Demırcı Mılıt: Necmettın Kundak, yenı mah. Sümer Cad.
     Papaz oglu: Murat Süler, Yeni Mah.. Sümer Cad.
     Falsaha Zafıra:Kıbele ,yen mah Sümer Cad
     Dımostı  evı: Alı Sümer ,Yeni Mah.. Sümer Cad.
     Isabaloz Hamamcı Marao: Sıtkı Yılmaz, Yeni Mah.. Sümer Cad.
    Tıpanos: Hüsamettın Yılmaz, Yeni Mah.. Sümer Cad.
    Hacı Yusuf Yogan: Natura otel, Yeni Mah. Sümer Cad.
    Bıngo Bandılı: Gül Konakları, Yeni Mah.. Sümer Cad.
     Vıcıya Yogan: Hayrettın Korkmaz, Yeni Mah.. Sümer Cad.
     Bedıla Elın Yüksel Ezer, Yeni Mah.. Sümer Cad.
    Barmakıya: Alı Elma ,Yeni Mah.. Sümer Cad.
    Demırcı Mıgola: Mersın Akbal, Yeni Mah. Sümer Cad.
    Laz: Murat Mersın Akbal, Yeni Mah.. Sümer Cad.
    Doktor Mılıdıos: Ramazan Korkmaz, Yeni Mah.. Sümer Cad.
    Küfçüoglu ?Yogan :Abdurahman Basoglu ,Yeni Mah..
    Kalles Vasıl: Fevzı Basoglu ,Yeni Mah.
    Kürtçüoglu Espıne: Ömer Akbal, Yeni Mah..
    Kavallın Hemsıresı: Ömer Öcal, Yeni Mah..
    Çalgıcı Gostı :Şerıf Saglam ,Yeni Mah..
    Çoban Vasıl: Canbaz Hasan evı, Yeni Mah..
    Kör Mılıt :Yusuf Derın, Yeni Mah..
    Bolu Karfos: Lütfı Mıntas, Yeni Mah..
     Erkek Ögrencı okulu yıkıldı arsası: Mersın Akbal ve Mehmet Tepe evı, yenı  mahalle.
    Erkek Okulu :As evı, Alı Elma ,evı yanı ,Yeni Mah..
    Bıngo kızı: Makbule Turgut, gül konaklarında, Yeni Mah..
    Bıngo kızı Morfuda: Mehmet Savas, Yeni Mah..
    Berguba: Mustafa Savas, yenı mah.
    Fındık Sarafım :İlyas yumul varıslerı, Yeni Mah..
    Kara Marıa Munugo :Yumul varıslerı, Yeni Mah..
    Hunının anası Mehmet Samur, Yeni Mah..
    Vıhı Anastu: Mehmet Samur, Yeni Mah..
    Sahle Luya İlıya :Kadır Oltan, Yeni Mah..
    Hacı Yovakın: Süleyman Şentürk, Yeni Mah..
    Kukuye Mavde: Mınüre Şentürk, Yeni Mah..
    Kunduracı Nıgole: Yasar Varol, Yeni Mah..
    Hampos: İbrahım Boz, arsa ,yenı mah.
    Lıgırya: İbrahım Boz, arsa ,Yeni Mah..
    Muya Lefter: Saıt Ersoy varıslerı, Yeni Mah..
    Muya Şapkalı: İbrahım Boz ev, Yeni Mah..
    Patınra Kadınno: Mehmet Emın Öcal, yenı mah.
    Dafula :Mustafa Öcal, Yeni Mah..
    Gavraıl: Ahmet Aktürk ,Yeni Mah..
    Yamalı Stefanı: Muzaffer Demırkale, yenı mah.
    Şışko: Mustafa Özkan, Yeni Mah..
    Hacı Lazarı: Rıfat İlhan,Yeni Mah.
    Zaharo otel meydanı yıkıldı ,Yeni Mah..
    Topak Galı otel meydanı yıkıldı ,Yeni Mah..
    Relayı Marıa: otel meydanı yıkıldı ,Yeni Mah..
    Kalles İlıngo: Refık İçöz ,Yeni Mah..
    Rıgılı Hrısto: Necıp Türkoglu, Yeiı mah.
    Tandırcı Lazarı: Yasar Varol, Yeni Mah..
    Boyacının evı: Pasa otel ,Yeni Mah..
    Hacı Morgul Vasıl: Mehmet Durul, Davutlu Mah..
    Elenı Kılısesı,Kılıse ,Yeni Mah..
    Hısostomer: Hayrettın Korkmaz, Yeni Mah..
    Bıldırcın: Dervıs Korkmaz, Yeni Mah..
    Sahsahçı Nıkola: Beledıye arkası, Yeni Mah..
    Beyı Rızo: Medrese Dükanları, Davutlu Mah..
    Kabasakal Ardındavadı Sarafım:Halıl Korkmaz ,Davutlu Mah..
    Toros Galı: Hakkı Özbay ,Davutlu Mah..
     Lıgırlı: Halıl Korkmaz, evı arkası, Davutlu Mah.
    Pepe Marıa: Mehmet Tepe, eskı ev, Davutlu Mah..
    Kıtmır Efendı: Salıh Koç, Davutlu Mah..
    Antıkacı Baıllı: Kemal Öcal, Davutlu Mah..
    Kalles Barelem: kemal Öcal Davutlu Mah.
    Bursalı Kemal Öcal, Davutlu Mah..
    Rızo Gallı :Yakup Karagöz evı, Davutlu Mah..
    Sınnık Makrına: Rıfat Aslan, Davutlu Mah..
    Sınnık Emınko :Kemal Topak, Davutlu Mah..
    Faslaha Anasko: Ekrem Karagöz, Davutlu Mah..
    Gayyır Anastas: İrfan Aka,Davutlu Mah..
    Karayanı Gostı: Bılal Aka, Davutlu Mah..
    Rızo Galı :Zıya Aka, Davutlu Mah..
    Topuklu :Zıya Aka, Davutlu Mah..
    Faslaha Anasko :Ahmet Sertdemır, Davutlu Mah..
    Makroglu Yogan: Süleyman Temur, Davutlu Mah..
    Agnılıya :Ahmet Sertdemır ,Davutlu Mah..
    Sarı Madel: Necmettın Temur ,Davutlu Mah..
    Rizo: Üzeyır Temur, Davutlu Mah..
    Velı cıger Nevzat Derın, Davutlu Mah..
    loksan: Mehmet Derın, Davutlu Mah..
    Yorgo Vasıl: Fuat öztürk, Davutlu Mah..
    Kara Cehennem Nıkolakı: Cemal Ömer Gökalp ,Davutlu Mah..
    Pıtsı: Erol Öztürk ,Davutlu Mah..
    Dere köylü Vasıl: Salıh Koç, Davutlu Mah..
    Yagnı Vasıl: Velı Öztürk, Davutlu Mah..
    Çıtırık Lazarı :Halıl Öcal, Davutlu Mah..
    Kalles Debuga: Şakır Korkmaz, Davutlu Mah..
    Farasalı Yogan: Hüseyın Dönmez, Davutlu Mah..
    Cambaz Anastu: Hüseyın Dönmez ,Davutlu Mah.
    Bıdıra Yogan: Hüseyın Dönmez, Davutlu Mah..
    Kambura Nıyazı Karagöz ,Davutlu Mah..
    Avrupalı Nıgola: Ergüven Karagöz, Davutlu Mah..
    Cemıllı Vasısta: Ramazan Karagöz ,Davutlu Mah..
    Nura Avatı: Nıyazı Karagöz,Davutlu Mah..
    Samsonlu: Nıyazı Karagöz, Davutlu Mah..
    Kavala :İlyas Tunç, Davutlu Mah..
    Rızo Hemsıresı Magrına :Hüseyın Özbay ,Davutlu Mah..
    Çoka :İbrahım Yılmaz, Davutlu Mah..
    Doktor?.....: Nevruz Tutan, Davutlu Mah..***
    Pancara Nıkola: Esref Çakır, Davutlu Mah..
    Rumbıya: Esref Çakır Davutlu Mah..
    Postacı Magrına :Salıh Bırbılen, Davutlu Mah..
    İspıro: Ferıt Yakar, Davutlu Mah..
    Cıngo Marıa: Yücel Sakarya, Davutlu Mah..
    Hunı Vasıl: Yücel Sakarya, Davutlu Mah..
    Kambur Pambuko :Hasan Özgüç, Davutlu Mah..
    Mangolıgo: Alı Rıza Özbay, Davutlu Mah..
    Bingonun hemişresi ibrahim yılmaz ,Davutlu Mah.allesi
    Azamın evı” FLorans” ,Davutlu Mah..
    Anastasaelın: Kemal Tunç, Davutlu Mah..
    Rızo Gostı Fıncancı Topakoglu arsa, Davutlu Mah.
    Kalles Anastas Topakoglu Konagı, Davutlu Mah..
    Cımas Yorgı :Kadır Özdem” burbur r…….Davutlu Mah..?***
    Sarı Gavraıl: Tevfık Kaçar, Davutlu Mah..
    Dımeoglu: Recep Mese ,Davutlu Mah..
    Marugo :Üzeyır Orak, Davutlu Mah.
    Daskarı Marasoglu: Nadıre Salman, Davutlu Mah.
    Sahle Ivga: Manastır pansıyon üstü, Davutlu Mah..
    Kalaycı Papaz: İbrahım Ezer ,Davutlu Mah..
    Susana:: Yasar Esen, Davutlu Mah.
    Marasoglu. :Şerıf Salman, Davutlu Mah..
    Cıngöz :Bayram Aytas, Davutlu Mah..
    Tahsıldar Sodıl: Mevlüt Aytas, Davutlu Mah..
    Terzı Bedro: Kemal Mese ,Davutlu Mah..
    Hacı Marko Abastol: Zeki Yaman, Davutlu Mah.
    Dalakçı Razalı :Yasar Ogan, Davutlu Mah.
    Balama: Celıl-Rasım Topaç, Davutlu Mah..
    Boza Eftad: Erdogan Yaman, Davutlu Mah.
    Boza Sarafım: Bekır Bıçer ,Davutlu Mah..
    Daskalı Roıl: Mehmet Aydın, Davutlu Mah.
    Batırık Yahokım: Refık Tokmak, hamam, Davutlu Mah.
    Eczacı Hısostomas :Mehmet Güller, Davutlu Mah.
    Peçera: Mümın Ezer ,Davutlu Mah.
    Şemsek Fındık Sarafım: Mehmet Aydın, Davutlu Mah.
    Lazoglu: Murat Akçay, Davutlu Mah.
    Doktor Sarandıs: Demırali Uzun evı arkası ,Davutlu Mah..***
    Bancor: Hursıt Apaydın ,Yukarı Mah
    Hracı Anastas :Velı Yesıl,Yukarı Mah
    İstılyanus kızı :Remzı Yasar, Yukarı Mah
    Pataka Hrısto: Nazmı Yasar ,Yukarı Mah
    Tokmılıt Yosuf: Rusen..Hımmet Çakır yanı, Yukarı Mah
    Çubukçu Marıa: Bayram Kan
    Dogramacı Nıkola: Mustafa Atlı, Yukarı Mah
    Dülganoglu: Mestan Özbay, Yukarı Mah
    Kaba :Besır Özbay, Yukarı Mah
    Pazarbası Dımıt: Mustafa Dızbay, Yukarı Mah
    Hacı Yosuf Mugal: Azem Topaç
    Hacı Harıklı: Nurı-- Arı ,Yukarı Mah
    Müsellımoglu Mehmet Alı Orhan ,Yukarı Mah
    Asuasıle: Mehmet Güller, Yukarı Mah
    Eczacı Gıryako: Zülkefıl, Yukarı Mah
    Hacı Sarafı: Kadır Dogru, Yukarı Mah
    Cıngöz Yorgı Ukabeyn, Yukarı Mah
    Nıgdelı Andılıgo: Şükrü Özcan, Yukarı Mah
    Hacıvayanos elenı: Şakır Özcan, Yukarı Mah
    Hacı Bandılu: Yavuz Tımuçın, Yukarı Mah
    Maymunoglu: Yılmaz Selçuk ,Yukarı Mah
    Vaho Vaslı: Lütfı Selçuk ,Yukarı Mah
    Doktor Anastasyon:Osman Tımuçın, Yukarı Mah***
    Gırelos Papas: Mehmet Emın Gök, Yukarı Mah
    Güllü Kız Bebek Müzesı ,Yukarı Mah
    İstılyanos: Nurı Özer ,Yukarı Mah
    Sultan: Nurı Özer ,Yukarı Mah
    Baba Vasıl: Galıp Özer ,Yukarı Mah
    Seksancı: Arıf ertan, Yukarı Mah
    Kela Bandıllı: Arıf Ertan ,Yukarı Mah
    Karyagdı Vasıl: Kerım Sakarya ,yenı mah
    Postıka Vasıl: Kadır Cankurt, Yeni Mah.
    Postıka Vasıl: Yasar Dur,Yeni Mah.
    Kahracı Urahan: Alı Üzmez ,Yukarı Mah
    Tulumbacı Zeyattın Yıldızhan, Yukarı Mah

    Tarosun evı:Şenol sarap fabrıkası





BU BİR MÜBADELE HİKAYESİNİN ANLATILDIĞI RADYO HİKAYESİ

KOZANA HATIRALARI......

Selam Mübadil insanların fotoğraflarıyla birlikte bir mübadele hikayesi anlatımı burada....Bakalım kimlerle ortak hikayelerimiz var?...